آرش کمانگیر یا آرش تیرانداز یا آرش شیواتیر (به اوستایی: اِرِخْشَه و به پهلوی اِرَش شیپاکتیر) نام یکی از اسطورههای کهن و نام آور پارسیان-تاجیکان است. آرش، از سپاهیان منوچهرشاه بود که پس از پایان جنگ ایران (آریانا) و توران به عنوان کماندار ایرانی برای بازشناختن مرز ایران و توران برگزیده شد که از بالای کوه البرز (اییریو خشوتا) تیر بیاندازد و محل فرو افتادن تیر مرز ایران (ایران بزرگ) و توران باشد.
آرش بر فراز کوه می شود و در آنجا تیر را بر کمان گذاشته و با تمام نیرو آن را پرتاب می کند؛ وی که همه هستی و توانش را برای پرتاب تیر گذاشته بود، پس از این تیراندازی از خستگی جان میدهد و تیر وی در کنار دریای آمو (جیحون) فرود آمده و بدینترتیب دریای آمو میان دو طرف به عنوان مرز تعیین می گردد.
بدینترتیب آرش به نمادی از عشق به میهن و میهن دوستی تبدیل می گردد؛ نماد مرد پارسی-تاجیکی که برای حراست از سرزمین اش آماده است جانش را فدا کند....